Przed rozpoczęciem analizy SORA należy sprawdzić, czy po pierwsze, operacja nie należy do kategorii „otwarta”. Następnie, czy operacja nie jest objęta standardowym scenariuszem zawartym w załączniku do rozporządzenia 2019/947 lub jednym z krajowych standardowych scenariuszy. Należy także ocenić ewentualne objęcie operacji PDRA, czyli predefiniowaną oceną ryzyka opublikowaną przez EASA. Włączenie operacji spod analizy SORA spowoduje także sytuacja, gdy operacja należy do kategorii „certyfikowanej” lub operacja podlega określonemu zakazowi wydanemu przez właściwy organ. Dopiero, jeżeli żaden z powyższych przypadków nie ma zastosowania, należy zastosować proces SORA.

Następnie proces analizy SORA skupia się na określeniu charakterystyki operacji to jest określeniu, gdzie, kiedy i jak będzie się odbywać dana operacja systemu bezzałogowego statku powietrznego (drona). Dopiero w dalszym etapie dokonywana jest ocena ryzyka naziemnego polegająca na ocenie ryzyka związanego z operacją w kontekście bezpieczeństwa ludzi na powierzchni ziemi oraz ryzyka kolizji z załogowymi statkami powietrznymi.

Powyższy etap to opis ConOps.  Wymaga on od wnioskodawcy zebrania i przedstawienia odpowiednich informacji technicznych, operacyjnych i systemowych niezbędnych do oceny ryzyka związanego z zamierzoną eksploatacją bezzałogowego statku powietrznego. Opis ConOps stanowi podstawę dla wszystkich innych działań i powinien być tak dokładny i szczegółowy, jak to tylko możliwe. ConOps powinien nie tylko opisywać operację, ale także zapewniać wgląd w kulturę bezpieczeństwa operacyjnego operatora. Powinny również obejmować sposób i czas interakcji z instytucją zapewniającą służby żeglugi powietrznej. W związku z tym, definiując ConOps, operator powinien należycie uwzględnić wszystkie kroki, środki łagodzące i OSO.

Jak stwierdzono w AMC1 do art. 11 rozporządzenia 2019/947, opracowywanie ConOps może być procesem iteracyjnym (przyjmującym kolejne wersje), w związku z tym, w miarę stosowania procesu SORA, mogą zostać zidentyfikowane dodatkowe środki łagodzące i ograniczenia, wymagające dodatkowych powiązanych szczegółów technicznych, procedur i innych informacji, które należy podać lub uaktualnić w ConOps. Powinno to zakończyć się opracowaniem kompleksowych ConOps, które w pełni i dokładnie opisują proponowaną operację zgodnie z założeniami.

Kolejnym etapem procesu analizy SORA jest definiowanie klasy ryzyka na ziemi GRC (Ground Risk Class) polegające na zdefiniowaniu ryzyka na ziemi związanego z uderzeniem w ludzi na ziemi w przypadku utraty kontroli nad bezzałogowym statkiem powietrznym. Przed wybraniem odpowiadającej klasy GRC należy określić energię zderzenia z ziemią, największy wymiar charakterystyczny oraz znać scenariusz operacyjny.

Zasadniczo, przy określaniu wstępnego GRC, możliwe jest zastosowanie kryteriów jakościowych lub kryteriów ilościowych, lub rozważenie obu kryteriów, aby ocenić, czy dana operacja jest bezpieczna. W szczególności należy wziąć pod uwagę, czy operacja odbywa się na obszarach słabo zaludnionych, gęsto zaludnionych lub nad zgromadzeniami osób, przy czym pojęcie zgromadzenia zdefiniowane jest w przepisach i nie należy go utożsamiać z zgromadzeniami w rozumieniu polskich przepisów ustawy – Prawo o zgromadzeniach.

Zgodnie z GM1 (materiałem doradczym) do art. 2 ust. 3 rozporządzenia 2019/947 zgromadzenia osób zostały zdefiniowane przez obiektywne kryterium związane z możliwością swobodnego przemieszczania się jednostek. W rzeczywistości trudno określić liczbę osób, powyżej której grupa ludzi może być rozumiana jako zgromadzenie w rozumieniu przepisów dotyczących lotów bezzałogowych statków powietrznych. Przykładami zgromadzeń osób są wydarzenia sportowe, kulturalne, religijne lub polityczne, plaże lub parki w słoneczny dzień, ulice handlowych w godzinach otwarcia sklepów, czy też ośrodki narciarskie. Może się zdarzyć, że nawet niewielka liczba osób, ze względy na brak możliwości swobodnego przemieszczania się, będzie uznana za zgromadzenie w powyższym rozumieniu.

Tak więc, operacja powinna zostać sklasyfikowana jako odbywająca się nad obszarem zaludnionym, jeśli obszar brany pod uwagę przy określaniu GRC nie obejmuje zgromadzeń osób w powyższym rozumieniu oraz obejmuje obszary, które są w znacznym stopniu wykorzystywane do celów mieszkalnych, komercyjnych lub rekreacyjnych.

Kolejnym krokiem, po ustaleniu poziomu ryzyka wstępnego będzie ustalenie ostatecznego GRC. W tym celu stosowane są środki łagodzące (mitygacje). Środki łagodzące stosowane do modyfikacji wstępnego GRC mają bezpośredni wpływ na cele bezpieczeństwa związane z konkretną operacją. Ma to szczególne znaczenie w przypadku stosowanie technicznych środków łagodzących związanych z ryzykiem naziemnym, takich jak na przykład spadochron awaryjny.

Jeżeli GRC jest zbyt wysoki, należy podjąć środki służące jego ograniczeniu, czyli określić ostateczną klasę ryzyka na ziemi. Można to zrobić poprzez zmianę charakterystyk operacyjnych, takich jak funkcje bezzałogowego statku powietrznego lub uwarunkowania lotu. Można także wdrożyć odpowiednie strategie łagodzenia skutków.

Analiza SORA wyróżnia trzy poziomy stosowania metod łagodzenia ryzyka związanego ze zderzeniem drona z ziemią. Są to: M1 (poziom strategiczny, strategiczne ograniczenia ryzyka na ziemi) będący rozwiązaniami stosowanymi przed rozpoczęciem operacji, których celem jest zredukowanie liczby osób potencjalnie narażonych na ryzyko związane z operacją BSP; M2 (poziom redukcji efektów zderzenia z ziemią, efekty uderzenia w ziemię są ograniczone) oznaczający rozwiązania mające na celu zmniejszenie dotkliwości awarii prowadzących do kolizji BSP z ziemią oraz M3 (plan reagowania kryzysowego – Emergency Response Plan/ERP) stanowiący potwierdzenie kompetencji operatora. Gdy pomimo zastosowania środków ograniczających (mitygacji) wartość finalna GRC przekracza 7 metodyka SORA nie może być stosowana, a operacja powinna zostać zakwalifikowana do kategorii certyfikowanej. W tym kontekście należy zwrócić uwagę na pojęcia określające obszar „zajęty” w związku z wykonywaniem konkretnej operacji. Jest to przede wszystkim przestrzeń lotu oznaczająca pojemność przestrzeni powietrznej zdefiniowaną przestrzennie i czasowo, w której operator systemu bezzałogowego statku powietrznego planuje wykonać operację w ramach normalnych procedur opisanych w pkt 6 lit. c) w dodatku 5 do załącznika do rozporządzenia 2019/947. Do tego obszaru należy dodać przestrzeń bezpieczeństwa, tj. pojemność przestrzeni powietrznej wykraczającej poza przestrzeń lotu, w której stosuje się procedury bezpieczeństwa opisane w pkt 6) lit. d) w dodatku 5 do załącznika do rozporządzenia 2019/947. Oba te obszary (połączenie przestrzeni lotu i przestrzeni bezpieczeństwa) dają razem przestrzeń operacyjną. Do tego należy dodać bufor ryzyka naziemnego oznaczający obszar nad powierzchnią Ziemi, który otacza przestrzeń operacyjną i który został określony w celu zminimalizowania ryzyka dla osób trzecich znajdujących się na powierzchni w przypadku opuszczenia przez bezzałogowy statek powietrzny przestrzeni operacyjnej.

Strona jest prowadzona w ramach Programu Ministerstwa Edukacji i Nauki - Społeczna Odpowiedzialność Nauki.

Projekt jest wykonywany przez Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.

Nazwa Projektu: Prawo nowych technologii - drony, elektromobilność. Innowacja, rozwój, bezpieczeństwo.

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyjęty do finansowania w drodze konkursu ogłoszonego w dniu 8 marca 2021 r. przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach programu "Społeczna odpowiedzialność nauki".

Wartość dofinansowania: 235 087,00 zł. Całkowity koszt Projektu: 265.087,00 zł.

Celem projektu jest popularyzacja badań naukowych w zakresie prawa nowych technologii poprzez upowszechnienie wiedzy na temat regulacji prawnych odnoszących się do bezzałogowych statków powietrznych – dronów – w szczególności ich eksploatacji, projektowania, obowiązków operatorów i pilotów oraz wiedzy na temat obowiązków podmiotów publicznych w zakresie elektromobilności i mechanizmów wsparcia użytkowników.

Kierownik projektu: dr Maciej Szmigiero

Informacje

Prawo nowych technologii - drony, elektromobilność. Innowacja, rozwój, bezpieczeństwo.

Skontaktuj się z nami: m.szmigiero@uksw.edu.pl

Social Media