Obowiązek zgłaszania lotu w DroneRadar

Każdy lot wykonywany za pomocą drona w polskiej przestrzeni lotniczej należy zgłosić przed jego wykonaniem do Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP). Technicznie zgłoszenia należy dokonać za pomocą dostępnej na urządzeniach mobilnych aplikacji DroneRadar lub strony PAŻP. Po zrobienie „check-inu” w aplikacji – która jest skoordynowana z systemem PansaUTM – następuje sprawdzenie dostępności przestrzeni powietrznej w przewidywanym obszarze lotu. Jeśli przestrzeń powietrzna jest otwarta operator otrzymuje informację o możliwości wykonania w danej sytuacji legalnego lotu.

Wymóg zgłoszenia lotu wprowadzony został art. 15zzzzl ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 który miał brzmienie:

1. W okresie obowiązywania ustawy operacje bezzałogowych statków powietrznych mogą być realizowane po poinformowaniu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej o zamiarze wykonania lotu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, określonego przez Agencję oraz zgodnie z warunkami wykonywania lotów określonymi w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań
   dotyczących używania tych statków (Dz.U. z 2019 r. poz. 1497).
2. Udziela się dotacji z budżetu państwa na finansowanie realizacji zadań wskazanych w ust. 1, przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej.
3. Dotacji, o której mowa w ust. 2, udziela na wniosek Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej minister właściwy do spraw transportu.
4. Minister właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi w drodze rozporządzenia sposób i tryb przekazywania i rozliczania dotacji, o której mowa w ust. 2, i dokumentowania kosztów objętych finansowaniem z tej dotacji, oraz wzór wniosku, o którym mowa w ust. 3, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia przejrzystości gospodarowania środkami budżetu państwa.

W uzasadnieniu projektu ww. ustawy czytamy, że w okresie epidemii zapewniona zostanie na terenie całego kraju koordynacja operacji lotniczych realizowanych przez bezzałogowe statki powietrzne realizujące operacje związana z zapewnieniem m.in. bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Polska Agencja Żeglugi Powietrznej jako jedyna instytucja w Polsce, posiada odpowiednie przygotowanie, know-how i potencjał do realizacji tych zadań i powinna uzyskać odpowiednie kompetencje ustawowe w tym zakresie. Zarówno realizacja operacji przez odpowiednie służby jak i koordynacja operacji bezzałogowych statków powietrznych w ww. zakresie stanowi działania istotne ze względu na bezpieczeństwo państwa. Realizacja tych zadań wymaga pełnej dostępności i uprawnień do systemu informatycznego wspierającego zarządzanie danymi i umożliwiającego udostępnianie informacji dla operatorów, jak również wymaga posiadania przez PAŻP technicznych możliwości bieżącego, dynamicznego reagowania na potrzeby służb i wprowadzania przeznaczonych dedykowanych dla nich rozwiązań informatycznych. Dla zapewnienia ciągłości działań Agencję w zakresie wsparcia krytycznych operacji realizowanych z
wykorzystaniem bezzałogowych statków powietrznych wspierających bezpieczeństwo państwa, konieczne jest upoważnienie Agencji do przejęcia praw do tych rozwiązań. Wprowadzona regulacja umożliwi pozyskanie przez Agencję praw do rozwiązań, dzięki którym Agencja będzie mogła w bardzo krótkim czasie dokonać ich wdrożenia na terenie całej Polski i dostosuje do bieżących potrzeb operacyjnych służb i innych podmiotów wykonujących działania związane ze zwalczaniem epidemii spowodowanej przez wirusa COVID-19. Operacje wspierające prace służb będą dotyczyły między innymi transportów szczepionek, maseczek, środków medycznych, środków ochrony osobistej, kontroli ruchu osób i pojazdów, w tym kontroli ruchu na granicach, a także dokonywania oprysków, wysyłania komunikatów, tworzenia dokumentacji zdarzeń.

Wyżej wymieniony przepis został zmieniony ustawą z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw:

1. ust. 1 w art. 15zzzzl otrzymał brzmienie:
   „1. W okresie obowiązywania ustawy operacje z użyciem systemów bezzałogowych statków powietrznych mogą być realizowane po poinformowaniu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej o zamiarze wykonania lotu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, określonego przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej.”,
2. jednocześnie uchylono ust. 2-4 ww. przepisu;
   Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 15zzzzl ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 w okresie obowiązywania ustawy operacje bezzałogowych statków powietrznych mogły być realizowane po poinformowaniu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, o zamiarze wykonania lotu za pośrednictwem systemu teleinformatycznego określonego przez Agencję oraz zgodnie z warunkami wykonywania lotów określonymi w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (Dz. U. z 2019 r. poz. 1497).

Zgodnie z art. 15zzzzl ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 udzielono dotacji z budżetu państwa na finansowanie realizacji przez Agencję zadań wskazanych w art. 15zzzzl ust. 1 tej ustawy. Podmiotem obowiązanym do wypłaty dotacji, stosownie do art. 15zzzzl ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, był minister właściwy do spraw transportu.

Jednocześnie zgodnie z art. 15zzzzl ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 minister właściwy do spraw transportu w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych został zobowiązany do określenia, w drodze rozporządzenia, sposobu i trybu przekazywania i rozliczania dotacji, dokumentowania kosztów objętych finansowaniem z tej dotacji oraz wzoru wniosku Agencji o udzielenie dotacji.

Powyższa regulacja art. 15zzzzl ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 została dodana do ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 ustawą z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2. W ocenie skutków regulacji projektu tej ustawy, niezależnie od treści projektowanego przepisu art. 15zzzzl ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 (wskazującego, że na finansowanie zadań określonych w art. 15zzzzl ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 udziela się dotacji z budżetu państwa), przewidziano, że koszty realizacji przez Agencję zadań
określonych w art. 15zzzzl ust. 1 tej ustawy będą finansowane ze środków Funduszu Przeciwdziałania COVID-19, w którym zarezerwowano na ten cel określone środki finansowe. W budżecie państwa natomiast środki finansowe na ten cel nie zostały przewidziane.

Zgodnie z art. 65 ust. 6a ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, środki Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 mogły być przeznaczone na finansowanie, dofinansowanie lub zwrot wydatków poniesionych na realizację zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, o których mowa w art. 65 ust. 5 pkt 1 i 4 tej ustawy, również w przypadku, gdy ustawa lub przepisy odrębne przewidują finansowanie tego rodzaju zadań z budżetu państwa, w tym w formie wpłat lub dotacji z budżetu państwa.

Z uwagi na powyższe okoliczności nie było możliwe wykonanie przez ministra właściwego do spraw transportu upoważnienia określonego w art. 15zzzzl ust. 4 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19. Natomiast z uwagi na wątpliwości w zakresie możliwości przekazania Agencji środków finansowych bez uprzedniego wykonania powyższego upoważnienia ustawowego, wyłącznie na podstawie przepisu art. 65 ust. 6a ww. nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, Agencja, mimo realizacji zadań wskazanych w art. 15zzzzl ust. 1, nie otrzymała środków finansowych na realizację tych zadań.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że od dnia 31 grudnia 2020 r. do wykonywania operacji bezzałogowym statkiem powietrznym stosuje się przepisy prawa Unii Europejskiej dotyczące systemów bezzałogowych statków powietrznych, tj. przepisy:

1. rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego oraz zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2111/2005, (WE) nr 1008/2008, (UE) nr 996/2010, (UE) nr 376/2014 i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE i 2014/53/UE, a także uchylającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 552/2004 i (WE) nr 216/2008 i rozporządzenie Rady (EWG) nr 3922/91;
2. rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych z państw trzecich;
3. rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych.

Ze względu na rozpoczęcie stosowania przepisów prawa Unii Europejskiej w zakresie wykonywania operacji systemami bezzałogowych statków powietrznych nieaktualna stała się regulacja art. 15zzzzl ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 nakładająca obowiązek wykonywania tych operacji zgodnie z warunkami wykonywania lotów określonymi w rozporządzeniu Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków.

Mając na uwadze powyższe, zasadne było uchylenie regulacji art. 15zzzzl ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19 oraz określenie zasad wypłaty Agencji z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 środków finansowych na pokrycie kosztów realizacji przez Agencję zadań wskazanych w art. 15zzzzl ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, poniesionych przez Agencję w okresie, w jakim Agencja była obowiązana do realizacji tych zadań.

Korzystanie z aplikacji DroneRadar pozwala uniknąć nieświadomego naruszenia stref, gdzie wykonywanie lotów jest ograniczone, tj. jednostek wojskowych, poligonów, portów morskich, elektrowni, ujęć wody i oczyszczalni ścieków. Lokalizacje te wynikają z postanowień Wytycznych nr 7 Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego z dnia 9 czerwca 2021 r. – obowiązuje tam ograniczenie lotów BSP (loty tylko za zgodą lub na potrzeby zarządzającego) niezależnie od tego czy obiekty są zabezpieczone elastycznymi elementami przestrzeni (strefy R, P, D) lub strefami geograficznymi (DRA-R lub DRA-P). Naruszenie ograniczeń lotów w strefach geograficznych przez pilota BSP prowadzi do złamania art. 212 ust 1 pkt 1 lit. a Ustawy Prawo Lotnicze, czyli jednego z przepisów karnych zawartych w ustawie, za który przewidziana jest kara pozbawienia wolności do 5 lat.

Według informacji udzielanych przez Polską Agencję Żeglugi Powietrznej liczba lotów wykonanych za pomocą dronów osiągnęła poziom 550 000, a liczba zarejestrowanych operatorów dronów, przekroczyła już 150 000. Coraz większa ilość operacji z wykorzystaniem BSP uzasadnia konieczność wprowadzenia systemu nadzoru nad wykorzystywaniem przestrzeni powietrznej. Wprowadzony obowiązek zgłaszania operacji powietrznych za pomocą DroneRadar lub strony PAŻP zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa przed wykonaniem przez nieświadomego użytkownika przelotu w przestrzeni, w której wykonanie operacji wiąże się z niebezpieczeństwem, bądź nadmiernym ryzykiem.

---

dr Maciej Szmigiero, radca prawny

---

Źródła:

1. Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo Lotnicze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1235, z późn. zm.)
2. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz. U. 2020 poz. 695)
3. Ustawa z dnia 17 listopada 2021 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2368)
4. Ustawa z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 568, z późn. zm.)
5. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego oraz zmieniającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2111/2005, (WE) nr 1008/2008, (UE) nr 996/2010, (UE) nr 376/2014 i dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE i 2014/53/UE, a także uchylającego rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 552/2004 i (WE) nr 216/2008 i rozporządzenie Rady (EWG) nr 3922/91 (Dz. Urz. UE L 212 z 22.08.2018, str. 1, z późn. zm.)
6. Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych z państw trzecich (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2019, str. 1, z późn. zm.) Rozporządzenia delegowanego Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz operatorów systemów bezzałogowych statków powietrznych z państw trzecich (Dz. Urz. UE L 152 z 11.06.2019, str. 1, z późn. zm.)
7. Piotr Kasprzyk, Bezzałogowe statki powietrzne. Nowa era w prawie lotniczym. Rozwój regulacji prawnych dotyczących bezpieczeństwa lotnictwa bezzałogowego, Warszawa 2022
8. M. Ostrihansky, M. Szmigiero, Prawo dronów. Bezzałogowe statki powietrzne w prawie Unii Europejskiej oraz krajowym, Warszawa 2020
9. https://www.pansa.pl/pansautm/
10. https://droneradar.eu/
11. https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12350151
12. https://legislacja.gov.pl/projekt/12350601/katalog/12811957#12811957