Ford Anglia unoszący się nad wiaduktem Glenfinnan na tle malowniczego krajobrazu Szkocji w pogoni za Expressem Hogwart w „Harrym Potterze i Komnacie Tajemnic”, trzymający w napięciu pościg Jamesa Bonda za złoczyńcą po stromym dachu Wielkiego Bazaru w Stambule czy taneczne widowisko trupy cyrkowej w „The Greatest Showman” – to tylko nieliczne z legendarnych scen wielkiego ekranu, które zawdzięczają swą niezapomnianą dynamikę i efektowność wykorzystaniu dronów. Bezzałogowce są coraz częściej używane przy tworzeniu produkcji kinematograficznych, spotów reklamowych, imprez sportowych, a także tworzeniu pamiątkowych nagrań z przyjęć weselnych czy innych prywatnych uroczystości.
W dzisiejszych czasach bezzałogowce wywierają ogromny wpływ na otaczającą nas rzeczywistość. Jedną z dziedzin, która doświadczyła rewolucji dzięki bezzałogowcom jest przemysł filmowy. Z biegiem lat, nowe technologie nabierają coraz większego znaczenia przy tworzeniu filmów i wszelkiego rodzaju widowisk. Drony, które odgrywają kluczową rolę w tej transformacji, znacznie poszerzyły możliwości i swobodę twórców.
Tworzenie kadrów z przestrzeni powietrznej nie jest nowym zabiegiem przy produkcji filmów, jednak wcześniej do tego celu były wykorzystywane mniej ekonomiczne w użytku helikoptery lub specjalnie instalowane dźwigi. Drony są innowacyjnym rozwiązaniem, które zrewolucjonizowały przemysł filmowy i rozrywkowy pod wieloma aspektami.
REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE DRONÓW W STANACH ZJEDNOCZONYCH
Wszelkie regulacje prawne dotyczące użytku bezzałogowych statków lotniczych w produkcji filmowej powstały stosunkowo niedawno. W przypadku Hollywood – Federal Aviation Agency, czyli Federalna Administracja Lotnicza – organ nadzoru lotniczego w Stanach Zjednoczonych – dopiero w 2014 roku zezwoliła na ograniczone wykorzystanie dronów w celach komercyjnych na planach filmowych [1].
Zgodnie z ówczesnymi regulacjami przedsiębiorstwa i organizacje starające się o uzyskanie indywidualnego zwolnienia na podstawie przepisów dotyczących ogólnych zasad lotu, musiały wykazać, że przy korzystaniu z bezzałogowców zostanie zapewniony wymagany poziom bezpieczeństwa, a także, że przedsięwzięcia do których zostaną wykorzystane leżą w interesie publicznym. Dodatkowo, dozwolony krąg pilotów bezzałogowych statków powietrznych został ograniczony jedynie do pilotów posiadających Licencję Pilota Turystycznego (ang. Private Pilot Licence, czyli amerykański odpowiednik Licencji Turystycznej) [2] na których został nałożony obowiązek utrzymywania sterowanego drona w zasięgu wzroku. Ponadto, zgodnie z omawianymi regulacjami zakazane zostało wykonywanie nagrań w nocy [3]. Stopniowo wprowadzano przepisy liberalizujące powyższe zalecenia. W 2021 roku Federalna Administracja Lotnicza wydała regulacje zgodnie z którymi dozwolone jest poruszanie się małymi cywilnymi bezzałogowymi statkami powietrznymi o masie mniejszej niż 55 funtów (około 25 kilogramów), także w nocy i nad ludźmi, jednak z zachowaniem szczególnych wymogów bezpieczeństwa ujętych szczegółowo w przepisach [4].
REGULACJE PRAWNE DOTYCZĄCE DRONÓW W POLSCE
W Polsce uregulowanie kwestii bezpieczeństwa związane z wykorzystywaniem dronów przy filmowaniu zostało, jak wiadomo, stosunkowo niedawno zmienione poprzez regulacje unijne. Zachowanie odpowiednich standardów i przepisów, jest konieczne, aby uniknąć wypadków i zniwelować prawdopodobieństwo wystąpienia ewentualnych szkód. Warto przedstawić kilka regulacji, które określają sposób dozwolonego prawnie użytku dronów w celach związanych z tworzeniem filmów.
Znaczne zmiany w kwestii ustawodawstwa związanego z wykorzystywaniem dronów przy filmowaniu zostały spowodowane wejściem w życie Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych.
Poprzednio – przed wejściem w życie regulacji unijnych – zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków wydanym na podstawie art. 33Ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze, przy używaniu bezzałogowych statków lotniczych w celach inne niż sportowe czy rekreacyjne konieczne było posiadanie przez operatora świadectwa kwalifikacji. Odnosząc się do definicji wspomnianego upoważnienia zawartej w art. 95 Prawa lotniczego – świadectwo kwalifikacji to dokument stwierdzający posiadanie określonych kwalifikacji i upoważniający do wykonywania określonych czynności lotniczych. Świadectwo kwalifikacji operatora (UAVO) nie było wymagane w przypadku, gdy utrwalanie materiału filmowego przy użyciu bezzałogowca następowało w celu rekreacyjnym [5], czyli:
- było wykonywane na własny użytek,
- nie wiązało się z wynagrodzeniem,
- nie odbywało się jako wykonywanie usługi zgodnie w ramach działalności gospodarczej.
Dokument był wydawany przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego po przebyciu szkolenia teoretycznego i praktycznego i zdaniu odpowiednich egzaminów z tych zakresów.
Dodatkowo, warto przytoczyć, iż zgodnie z treścią Załącznika nr 6 dotyczącego Szczegółowych wymagań dotyczących kwalifikacji lotniczych w zakresie wiedzy, umiejętności i praktyki dla świadectwa kwalifikacji operatora bezzałogowego statku powietrznego używanego w celach innych niż rekreacyjne lub sportowe (UAVO) do Rozporządzenia Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 3 czerwca 2013 r. w sprawie świadectw kwalifikacji wśród uprawnień wpisywanych do świadectwa kwalifikacji operatora UAVO dochodziło do rozróżnienia na uprawnienia podstawowe i uprawnienia dodatkowe. Wśród uprawnień podstawowych wyróżniało się uprawnienie do wykonywania lotów jedynie w zasięgu wzroku, czyli „uprawnienie VLOS” oraz uprawnienie do wykonywania lotów w zasięgu i poza zasięgiem wzroku określane jako „uprawnienie BVLOS”. W dokumencie mogły być przyznane także uprawnienia dodatkowe, czyli uprawnienie instruktora (o oznaczeniu INS) lub uprawnienie na określoną kategorię statku powietrznego.
Obecnie, na mocy Rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2019/947 od 31 grudnia 2020 r. nastąpiły znaczne zmiany w kwestii powyższych uregulowań. (Należy przy tym zastrzec, iż data wejścia w życie poszczególnych przepisów wspomnianego rozporządzenia, w tym dotyczących niektórych obowiązków pilota i operatora bezzałogowca, została odroczona nawet do 1 stycznia 2024 r.). Przepisy rozporządzenia nie obejmują szczególnych uwarunkowań dla lotów odbywanych w celach związanych z wynagrodzeniem, ważnym kryterium jest natomiast odległość od ludzi, masa urządzenia i ocena ryzyka. Działania związane z wykorzystywaniem podzielono na trzy kategorie: otwartą, szczególną i certyfikowaną.
- Kategoria otwarta – dotyczy wykorzystania dronów o najmniejszym stopniu ryzyka, czyli bezzałogowych statków powietrznych o maksymalnej masie startowej mniejszej niż 25 kg. Ze wspomnianą kategorią wiążą się pewne ograniczenia: podczas lotu dron nie może znajdować się w odległości większej niż 120 metrów od najbliższego punktu powierzchni ziemi (z wyjątkiem przelotu nad przeszkodą), dodatkowo pilot musi utrzymywać urządzenie stale w zasięgu swojego wzroku.
Operacje dzielą się na 3 podkategorie:
- Kategoria A1 – w jej ramach dopuszczone jest przelatywanie nad osobami postronnymi, z wyłączeniem zgromadzeń, z ograniczeniem w możliwie największym stopniu czasu położenia bezzałogowca nad tymi osobami.
- Kategoria A2 – warunkuje bezpieczną odległość w jakiej urządzenie znajduje się od osób postronnych jako nie mniejszą niż 30 metrów w poziomie od tych osób, a przy funkcji trybu niskiej prędkości i bezpiecznej oceny sytuacji nie mniejszej niż 5 metrów.
- Kategoria A3 – obejmuje wykonywanie lotów jedynie na obszarze, na którym pilot może oczekiwać, iż w normalnych okolicznościach przelot nie będzie stwarzał zagrożenia dla osób postronnych. Dodatkowo, zakłada iż obszar lotu będzie oddalony co najmniej 150 metrów w poziomie od terenów mieszkaniowych, użytkowych, przemysłowych lub rekreacyjnych.
W przypadku kategorii otwartej nie jest wymagane posiadanie zezwolenia na lot wydawanego przez Urząd Lotnictwa Cywilnego. Jednak, aby uzyskać uprawnienia w tej kategorii do lotu dronem o masie powyżej 250 g lub dronem posiadającym kamerę, który jednocześnie nie podlega regulacjom dyrektywy „zabawkowej” 2009/48/WE, zgodnie z przepisami obowiązującymi przed wejściem regulacji unijnych, należało:
- W przypadku braku świadectwa kwalifikacji operatora (UAVO) – przejść szkolenie i zdać test udostępniany on-line przez Urząd Lotnictwa Cywilnego.
- W przypadku posiadania ważnego świadectwa kwalifikacji operatora (UAVO) – uprawnienia podstawowego z przynajmniej jednym uprawnieniem dodatkowym – istniała możliwość konwersji uprawnień, które w takim przypadku były przedłużane o 5 lat.
- Kategoria szczególna – obejmuje loty o średnim stopniu ryzyka, wymaga weryfikacji urządzenia, a w niektórych przypadkach zgody na lot Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Dotyczy wykorzystania dronów w przypadkach, gdy wykracza ono poza ramy kategorii ogólnej. W przypadku operacji spełniającej kryteria kategorii szczególnej wymagana jest rejestracja wszystkich operatorów drona w systemie Urzędu Lotnictwa Cywilnego oraz przyznanie szczególnych uprawnień.
- Kategoria certyfikowana – wiąże się z operacjami o wysokim stopniu ryzyka, czyli w przypadkach, gdy lot odbywa się nad zgromadzeniami osób, wiąże się z przewozem osób lub z przewozem materiałów niebezpiecznych mogących stanowić wysokie ryzyko dla osób trzecich w razie wypadku. Dla wykorzystanie drona w tej kategorii wymagana jest certyfikacja bezzałogowca na podstawie przepisów określonych w Rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie bezzałogowych systemów powietrznych oraz operatorów bezzałogowych systemów powietrznych z państw trzecich. Od operatora wymagane jest posiadanie uprawnień nie niższych niż w kategorii „szczególnej” oraz spełnienie wymagań Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Jeśli właściwy organ uzna to za konieczne piloci kategorii certyfikowanej powinni być objęci obowiązkiem uzyskania licencji.
Fotografowie komercyjni najczęściej wykorzystują bezzałogowce w ramach kategorii otwartej.
RODZAJE DRONÓW WYKORZYSTYWANE W BRANŻY FILMOWEJ
Jak wcześniej wspomniano, atrakcyjność bezzałogowców przy tworzeniu wszelkiego rodzaju produkcji filmowych wiąże się przede wszystkim z ich mobilnością i możliwością sfilmowania szerokiego kadru, nawet w ekstremalnych warunkach. Te zalety mają ścisły związek z technicznymi specyfikacjami wykorzystywanych urządzeń.
Istnieje kilka typów dronów: wielowirnikowce, śmigłowce i płatowce. Przy produkcji filmowej najczęściej wykorzystywane są wielowirnikowce, czyli bezzałogowce które cechują się największą zwrotnością i umożliwiają dotarcie w nawet najciężej dostępne miejsca. Współczesne produkcje filmowe zyskują na jakości i oryginalności dzięki bezzałogowym statkom powietrznym, co przyciąga uwagę widzów i zachwyca ich niezwykłymi kadrami. Istotna przy tym jest możliwość śledzenia dynamicznego celu – aktorów i orientacji innych obiektów przez bezzałogowe statki powietrzne. Do rozwiązań zastosowanych w tym zakresie należy wykorzystanie systemu rozpoznawania obrazu, a także sygnałów GPS i nawigacji inercyjnej, czyli systemowi opartemu na pomiarze przyspieszeń oraz kątów obrotu w trzech płaszczyznach. Niemniej, te metody nadal są zawodne i przystosowane bardziej do nagrywania w otoczeniu zewnętrznym. Alternatywną metodą, która jest przystosowana do pracy wewnątrz budynku jest wykorzystanie systemu przechwytywania ruchu do ciągłego śledzenia położenia nagrywanych obiektów. Niektóre z dronów są wyposażone w kamery o wysokiej rozdzielczości, zaś inne mają budowę przystosowaną do podłączenia i wymiany sprzętu. Obecnie wdrażane rozwiązania techniczne są coraz bardziej kreatywne, a ich innowacyjność jest obiecująca dla przemysłu filmowego.
WPŁYW DRONÓW NA PRZEMYSŁ FILMOWY
Z pewnością nie można zaprzeczyć rewolucji jaką wywołały bezzałogowe statki powietrzne w dziedzinie sztuki filmowania i kinematografii. Najbardziej widocznym aspektem jest zmiana w sposobie filmowania scen. Przy zastosowaniu dronów produkcja filmów i programów telewizyjnych, która kiedyś wymagała drogich helikopterów, trudnych konstrukcji lub specjalnie przystosowanych dźwigów zyskała zupełnie nowy wymiar.
Przeważająca zaleta postępu technologicznego w świecie kina ma wymiar ekonomiczny. Eksploatacja dronów jest znacznie tańsza i mniej wymagająca niż tradycyjne metody. Obniżone koszty paliwa, ewentualnej naprawy, konserwacji i obsługi bezzałogowca, sprawiają, że jest to obecnie częściej wykorzystywana metoda w procesie tworzenia filmów. Bezzałogowe statki powietrzne umożliwiają zaoszczędzenie nie tylko środków, ale także cennego czasu. Dzięki nim, operator kamery jest w stanie monitorować obraz niemal w czasie rzeczywistym, co jest znacznie trudniejsze w przypadku helikoptera, gdzie komunikacja między pilotem a operatorem kamery może stanowić problem i generować ryzyko konieczności ponownego nakręcenia ujęcia.
Dodatkowym atutem dronów jest możliwość uzyskania pięknych ujęć o szerokiej perspektywie oraz nagrywanie w miejscach, do których dostęp jest utrudniony. Niemniej jednak, należy zwrócić uwagę na pewną istotną wadę – stosunkowo małą zdolność dronów do unikania kolizji w przypadku małych i niespodziewanych przeszkód. To kwestia, która wymaga dalszego rozwoju tej technologii.
Kolejnym aspektem, na który warto zwrócić uwagę jest elastyczność i mobilność przy procesie tworzenia. Z racji stosunkowo niewielkich rozmiarów transport dronów na różne plany filmowe jest łatwiejszy, co jest sporą zaletą pod względem logistyki przy planowaniu produkcji.
Dodatkowo, bezzałogowce mają niewątpliwą przewagę nad innymi rodzajami instalacji biorąc pod uwagę bezpieczeństwo operatora kamery. Zwłaszcza przy tworzeniu materiałów w warunkach ekstremalnych czy trudnych, takich jak tworzenie ujęć nad przełęczami górskimi, w trakcie powodzi czy z dużych wysokości. Urządzenia są przydatne również przy zbieraniu informacji z terytoriów dotkniętych wojną czy klęskami żywiołowymi, co umożliwia tworzenie reportaży bez stawiania korespondentów w obliczu bezpośredniego niebezpieczeństwa. Przykładem takiego materiału jest wykonane przez Bjorna Steinbekka wideo przedstawiające wnętrze islandzkiego wulkanu Fagradalsfjall podczas erupcji. [6] Nagranie takiego materiału bez wykorzystania mobilnych urządzeń byłoby wręcz niemożliwe bez poważnego narażenia życia operatora kamery.
Zastosowanie dronów w przemyśle filmowym przynosi liczne korzyści. Drony charakteryzują się ogromną manewrowością, pozwalają zbliżyć się do obiektów na krótkie odległości i rejestrować dynamiczne ujęcia z niespotykaną wcześniej elastycznością, bez ryzyka dla życia czy zdrowia ludzi.
UJĘCIA Z DRONA
W rozwinięciu jednej z kluczowych zalet dronów w zakresie nagrywania filmów, warto przyjrzeć się zaskakującym ujęciom jakie można wykonać z ich użyciem. Przy wykorzystaniu bezzałogowych statków powietrznych do nagrywania filmów można uzyskać szerokokątną perspektywę ujęcia, która do tej pory była problematyczna i rzadziej spotykana, zwłaszcza w wymagającym otoczeniu jak dla przykładu górskie szczyty. Wśród technik, które są wykorzystywane przy zastosowaniu nowoczesnej technologii należą m.in. technika panningu, „orbit” czy „dolly zoom”.
- Technika panningu – to metoda przypominająca ruch wykonywany przy obrocie głowy. Jest często wykorzystywana w filmach Wesa Andersona.
- Technika „orbit” – przy obrocie drona z kamerą ukazany zostaje 360-stopniowy, panoramiczny widok otoczenia. Przykładem zastosowania może być scena na przyjęciu w filmie Christophera Nolana „Mroczny Rycerz”.
- Technika „dolly zoom” – efekt, który polega na jednoczesnym, gwałtownym dokonaniu dwóch przeciwnych czynności – zbliżaniu obiektywu do obiektu, poprzez wydłużenie ogniskowej, podczas fizycznego oddalania kamery w przeciwnym kierunku (lub działanie odwrotne). Ten sposób dokonywania ujęcia można zaobserwować w filmie Władca Pierścienia: Drużyna Pierścienia, by ukazać napięcie wewnętrzne Froda, poprzez wizualne odizolowanie go od reszty bohaterów.
Wszystkie te techniki wywierają niesamowite wrażenie na widzach, a ich wykonanie z wykorzystaniem dronów potęguje efekt.
PRZEMYSŁ FILMOWY A DRONY
Dowodem na rosnące znaczenie „kinematografii lotniczej” jest powstanie pierwszego na świecie festiwalu poświęconego produkcjom filmowym wyłącznie z wykorzystaniem dronów, który odbywa się w Nowym Jorku. NYC Drone Film Festival to wydarzenie, które wspiera i promuje zastosowanie dronów w kinematografii poprzez przyznawanie nagród w 11 różnych kategoriach:
- Kinematografia FPV (First-Person View, czyli widok z perspektywy pierwszej osoby) i najlepszy film pokazu,
- Sporty ekstremalne,
- Krajobraz i architektura,
- Fotografia,
- Wiadomości i filmy dokumentalne,
- Narracje,
- Freestyle FPV,
- z udziałem dronów,
- X-factor,
- „Dronie”,
- Showreel.
NYC Drone Film Festival jest doskonałym przykładem tego, jak technologia może inspirować i poszerzać horyzonty kreatywności. Bezzałogowce rewolucjonizują kinematografię, otwierając drzwi do nowych narracji i sposobów opowiadania historii. BSP nie tylko obniżają koszty produkcji, ale także pozwalają twórcom wyrazić swoją wizję artystyczną w sposób, który jeszcze kilka lat temu wydawał się niemożliwy.
PODSUMOWANIE
Technologia dronów w kinematografii staje się popularnym wyborem, ze względu na szereg korzyści, które oferuje ich wykorzystanie. Drony umożliwiają twórcom filmowym eksplorację nowych perspektyw i kreatywne podejście do narracji. Mogą być wykorzystywane do rejestrowania malowniczych krajobrazów, dynamicznych scen akcji oraz bliskich ujęć. To narzędzie, które nie tylko obniża koszty produkcji, ale także otwiera drzwi do zupełnie nowych możliwości artystycznych.
W miarę jak technologia dronów staje się coraz bardziej dostępna, możemy oczekiwać, że ich znaczenie w kinematografii i przemyśle rozrywkowym będzie nadal rosło. Równocześnie ważne jest respektowanie przepisów dotyczących bezpieczeństwa i prywatności, aby unikać niebezpieczeństw i konfliktów prawnych. Drony mają potencjał, by dalej odmieniać nasze doświadczenia filmowe i rozrywkowe, Z pewnością jest to fascynujący kierunek rozwoju w tych dziedzinach.
Magdalena Paź, studentka IV roku na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
PRZYPISY:
[1] www.faa.gov/speeches/faa-exemptions-commercial-uas-movie-and-tv-production
[2] www.pl.wikipedia.org/wiki/Private_Pilot_Licence
[3] www.faa.gov/speeches/faa-exemptions-commercial-uas-movie-and-tv-production [dostęp: 21.10.2023 r.]
[4] www.faa.gov/uas/commercial_operators/operations_over_people [dostęp: 21.10.2023 r.]
[5] M. Ostrihansky, M. Szmigiero, 1.2. Bezpieczeństwo a innowacyjność [w:] M. Ostrihansky, M. Szmigiero, Prawo dronów. Bezzałogowe statki powietrzne w prawie Unii Europejskiej oraz krajowym, Warszawa 2020, s. 254-256.
[6]www.newsweek.com/watch-lava-erupting-inside-volcano-amazing-drone-footage-1686347 [dostęp:21.20.2023 r.]
ŹRÓDŁA:
- M. Ostrihansky, M. Szmigiero, 1.2. Bezpieczeństwo a innowacyjność [w:] M. Ostrihansky, M. Szmigiero, Prawo dronów. Bezzałogowe statki powietrzne w prawie Unii Europejskiej oraz krajowym, Warszawa 2020.
- Galvane, Q., Fleureau, J., Tariolle, F. L., & Guillotel, P. (2017). Automated cinematography with unmanned aerial vehicles. arXiv preprint arXiv:1712.04353.
- Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 26 marca 2013 r. w sprawie wyłączenia zastosowania niektórych przepisów ustawy – Prawo lotnicze do niektórych rodzajów statków powietrznych oraz określenia warunków i wymagań dotyczących używania tych statków (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1497).
- Ustawa z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2110).
- Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 3 czerwca 2013 r. w sprawie świadectw kwalifikacji (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 167).
- Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie przepisów i procedur dotyczących eksploatacji bezzałogowych statków powietrznych (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 152, str. 45 z późn. zm.).
- Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/48/WE z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa zabawek (Dz. U. UE. L. z 2009 r. Nr 170, str. 1 z późn. zm.).
- Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019 r. w sprawie bezzałogowych systemów powietrznych oraz operatorów bezzałogowych systemów powietrznych z państw trzecich (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 152, str. 1 z późn. zm.).
- P. Kasprzyk [w:] Prawo lotnicze. Komentarz, red. M. Żylicz, Warszawa 2016, art. 95, s. 366- 367.
- www.deadline.com
- www.dronelegends.com
- www.helipoland.com
- www.nycdronefilmfestival.com
- www.bzbuas.com
- www.newsweek.com
- www.beeaerial.co.uk
- www.pl.wikipedia.org
- www.studiobinder.com
- www.blog.cyfrowe.pl
- www.ulc.gov.pl
- www.biznes.gov.pl
- www.oferujemy.com
- www.snhdrones.pl
- www.dji-ars.pl
